آشنایی با "خرما" و تاریخچه ی آن
خرما میوهء درخت "نخل" از تیره ی درختان گرمسیری است، میوه ای دارای هسته ای سخت و پوستی نازک و طعمی شیرین که با پوست و یا بدون پوست مورد استفاده قرار میگیرد، حتی بومی های برخی از مناطق جنوبی ایران هسته ی آن را آسیاب کرده و از آرد حاصله در تهیه نان و برخی غذاهای محلی استفاده می کنند.
واژه خرما ریشه و بنیاد فارسی داشته و از زبان فارسی به زبانهای هندی، اردو، ترکی، اندونزیایی و مالزیایی وارد شده است.
درخت خرما در نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری از جمله جنوب ایران پرورش مییابد.
خرما در دوران باستان به فراوانی در سرزمین های بین دو رود نیل و فرات وجود داشته و گفته میشود محدوده رشد آن در دوران پیش از تاریخ از سنگال تا حوزه رودخانه ی ایندوس در شمال هند را در برمیگرفت. .
شواهد باستان شناسی مربوط به کشت خرما در غرب عربستان به ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح تعلق دارند. خرما در این نواحی به عنوان نماد باروری و زایش مورد توجه خاص مردم بوده است و چادرنشین ها آن را در واحه های بیابانی می کاشتند، بعدها بتدریج خرما از آسیا و عمدتا خاورمیانه به استرالیا و قاره آمریکا نیز برده شد. اعراب خرما را با خود به اسپانیا بردند، سیاحان اسپانیایی نیز پس از راه یافتن به قاره آمریکا آنرا به نواحی نیومکزیکو و کالیفورنیا برده تا جایی که کالیفورنیا امروزه یکی از بزرگترین مناطق تولیدکننده خرما در قاره آمریکاست. در میان کشورهای اروپایی نیز اسپانیا پیشینه بیشتری در کشت نخل خرما دارد.
در ایران نخل خرما از دوران باستان و پیش از دوره هخامنشی کشت میشده است، منابع قدیمی چینی از ایران بعنوان "سرزمین نخل خرما" یاد شده است (چینی ها باستان خرما را عنّاب پارسی مینامیدند)، در پایان قرن نهم میلادی چینی ها نخل خرما را از ایران به چین برده و کاشته اند.
بیش از ۳۰۰۰ نوع خرما در جهان شناخته شده است که برخی از آنها از در ایران وجود دارد.
درخت خرما که ارتفاع آن ۱۰ تا ۲۰ متر می باشد، دارای تنه ای است استوانه ای صاف، بدون انشعاب که آثار برگ های قدیمِ درخت روی آن به صورت برجستگی هایی باقی می ماند. درخت خرما درختی است دوپایه که عده ای از درختها نر و عده ای ماده هستند. اگر درخت از کشت دانه حاصل شده باشد، گل های آن پس از ده سالگی ظاهر می شود و درخت شروع به گل دادن می کند، ولی اگر درخت از پاجوش حاصل شده باشد (که معمول این است) پس از ۴ تا ۵ سال شروع به گل دادن میکند. گل ها در اوایل ظهور در محفظه ای به رنگ قهوه ای، نسج گیاهی قرار دارند و پس از اینکه گل های ماده با گرده ی گل های نر که از درخت نر گرفته شده، تلقیح شدند، میوه ها به تدریج ظاهر میشوند. از مرحله گل بودن تا خرما شدن، هفت مرحله نامگذاری شده است که هر کدام خواص درمانی نسبتا متفاوتی دارند.
میوه رسیده خرما بسته به نوع آن به رنگ های قهوه ای روشن، قهوه ای و قهوه ای تیره مایل به سیاه میباشند و گوشتی شیرین دارای یک هسته بلند به طول ۱ تا ۳ سانتیمتر و قطر ۲ تا ۵ میلیمتر است که به صورت خوشه های بزرگ ظاهر میشود.
خرما بومی مناطق گرمسیر آفریقا و عربستان است و در سایر مناطق گرم جهان نیز کاشته میشود. در ایران، کشت خرما در تمام مناطق گرمسیر از جمله خوزستان، کرمان، فارس، بلوچستان و نواحی مرکزی صورت میگیرد.
خرمای تازه، بسته به درصد رطوبت به صورت نرم، نیمه خشک و خشک دسته بندی میشود.
امروزه خاورمیانه تأمین کننده ی سه چهارم خرمای جهان میباشد.
- ۹۵/۰۱/۲۱